Zeytinliada

Erdek kıyısına çok yakın olan, uzunluğu 170 m, genişliği 50 m ölçülerindeki küçük ada, üzerindeki iki zeytin ağacından dolayı Zeytinli Ada ismini almıştır. Rumlar arasında Kara Panagia Mexaniota olarak anılan Zeytinli Ada’dan Strabon Artage, Plinius ise Kaleli Artaceeon diye bahsetmektedir. Buluntular ışığında adanın MS. 2. yüzyıl ile MS. 11 yüzyıllar arasında yerleşim gördüğü anlaşılmaktadırAntik yazarlar, keşiş ve araştırmacılar ada üzerinde bir Meryemana (Panagia) Kilisesi ile şifalı bir sıcak su kaynağının varlığından söz etmektedirler. Bu kiliseye ait 72X99X3cm boyutlarında ve 23 kg ağırlığındaki MS. 4. yüzyıla ait Meryem ve İsa İkonası bugün Fener Ortodoks Patrikhanesi’nde korunmaktadır. Bu kilise yanındaki kompleks diğer yapılar ise Mermer Avlu, Sıcak suyun bulunduğu mağara, Ayazma, Yeraltı Kilisesi, batı bölümündeki Hamam, Mermer Hamam ve Kuzeydoğu Sarnıcıdır.

Erdek Limanı’nı kapayan yek pare ana kayadan oluşan Zeytinli Ada üzerindeki ilk araştırma ve kazılar Dr. Makris tarafından 1980’lı yıllarda yapılmıştır. 1942 yılında Kayıkhane yapılırken zamanın Kaymakamı ve İstanbul Arkeoloji Müzesi elemanlarınca mermerli kapıda sondaj açılmış ama hemen kapatılmıştır. 2005 yılında başlanan kazı çalışmaları Balıkesir Kuva-yi Milliye Müzesi ve Atatürk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Nurettin ÖZTÜRK bilimsel başkanlığındaki bir ekip tarafından yapılmıştır.

Kazılar çalışmalarında kilise zemininde açığa çıkarılan sanduka ve örme mezarların sayısal yoğunluğu, burasının hac yeri olarak ziyaret edildiği ve adaya gelen ziyaretçilerin buraya gömülmelerini vasiyet etiklerini düşündürmektedir.